به گزارش سینماپرس، یکی از زیرژانرهای متفاوت سینمای جهان، سینمای ترور است. سینمایی که ذیل سینمای سیاسی و حادثه‌ای تعریف می‌شود و علاقه‌مندان زیادی در جهان دارد. سینمای ترور از سویی دیگر فیلم‌های پرفروش و جنجالی داشته و همیشه یکی از سینماهای حساسی است که دولت‌ها و نظام‌های سیاسی نسبت به آن موضع دارند.
در هالیوود نیز فیلم‌های ترور زیادی ساخته شده است که در ادامه این گزارش به برخی از مهم‌ترین آنها اشاره می‌کنیم و بعد با نیم نگاهی به سینمای ترور در ایران به پاسخ پرسشی مهم خواهیم پرداخت.

۱- جی اف کی ساخته الیور استون

کارگردان منتقد سیاست‌های جنگ‌طلبانه کاخ سفید و فیلمساز آمریکایی که عموماً مضامین سیاسی را در فیلم‌ها و مستندهای خود می‌سازد، فیلمی با عنوان JFK یا همان جان اف کندی را ساخت و درباره فرضیات ترور این رئیس جمهور آمریکایی نگاهی هوشمندانه را نمایش داد.

نمایی از فیلم JFK

استون در این فیلم تلاش کرد تا با بازی درخشان کوین کاستنر در مقام کاراگاهی که دنبال پیدا کردن سرنخ‌های قتل و ترور کندی است در پایان عموم فرضیات رایج درباره ترور وی را باطل بداند و اشاره پنهانی به دست نفوذی‌ها برای کشتن کندی داشته باشد.

این فیلم دقیقاً به همین خاطر و سپس به این دلیل که بعدها در فضای رسانه‌ای باب شد که اسرائیلی‌ها به خاطر عدم تفاهمی که با پرزیدنت کندی داشتند در ترور او دست داشتند، جنجالی‌تر شد. تا جایی که استون بعداً در گفت‌وگوهای خود از احتمال همکاری اسرائیل برای قتل او سخن گفت.

۲- مالکوم ایکس

اسپایک لی کارگردان سیاه پوست هالیوود که بیشتر دغدغه‌اش ساخت فیلم‌هایی درباره سیاهان است، فیلمی خوش ساخت و جذاب درباره رهبر مسلمانان آمریکا به نام مالکوم ایکس ساخت. فیلمی که بازی دنزل واشنگتون در آن دیدنی بود و تشابه بسیار خوبی میان او و مالکوم ایکس برقرار شد.

نمایی از فیلم مالکوم ایکس

مالکوم ایکس نیز در سخنرانی که در یک محفل مذهبی داشت به علت آنکه سخنان و مواضع صریحی علیه نژادپرستان و ضدمسلمانان داشت در نهایت به ضرب چند گلوله کشته شد. از سویی دیگر احتمال اینکه در قتل او دست‌هایی وابسته به ایلیجا محمد که او را به اسلام دعوت کرد نیز وجود داشته باشد هست، چرا که مواضع مالکوم با او تغییر کرده بود و از سویی دیگر به محبوبیت او هر روز اضافه می‌شد.

تلاش اسپایک لی بی‌ثمر ماند و لابی‌های هالیوودی در اسکار در بخش‌ فرعی طراحی لباس و بازیگر اول مرد آن را نامزد کردند و هم در اکران تحت فشار شدید قرارش دادند و ۴۸ میلیون دلار بیشتر فروش نکرد اگرچه که سود خود را با بودجه ۳۳ میلیون دلار به‌دست آورد اما حقش را نگرفت.

در هر حال فیلم به عنوان یکی از ماندگارترین فیلم‌های تاریخ سینمای ترور و سیاسی نامدار شد.

صحنه ترور مالکوم ایکس در حقیقت

۳- جان سخت

مجموعه چند قسمتی جان سخت داستانی خیالی و اکشن دارد که در آن یک پلیس نیویورکی در شب سال نو در عملیاتی ضدتروریستی یک تنه وارد عمل می‌شود.

بروس ویلیس که در فیلم‌های دیگر این مجموعه نیز بازی کرد نقش این مأمور را بازی می‌کند. در جان سخت تروریست‌ها مسلمان و یا از شرق نیستند بلکه گروهی جاه‌طلب و قدرت‌مدارند که برای رسیدن به مقاصد قدرت‌طلبانه‌ای که دارند دست به ترور جمعی و گروهی می‌زنند.  

جان سخت

در اینجا بروس ویلیس وارد می‌شود و با درگیری با تروریست‌ها همه آنان را ناباورانه شکست می‌دهد. مجموع فروش فیلم‌های جان سخت نزدیک به یک و نیم میلیارد دلار است.

در این مجموعه مسأله ترور گروهی از مردم که تهدید بسیار ترسناکی برای عموم آمریکا داشت مطرح می‌شود. چیزی که در ۳ سال بعد در واقعه ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱ رخ می‌دهد و بهانه‌ای می‌شود برای حمله آمریکا به خاورمیانه!

۴- تغییر چهره

فیلم معروفی که شاید بیشتر علاقه‌مندان سینما آن را حداقل یکبار دیده باشند. ساخته جان وو و با بازی نیکولاس کیج و جان تراولتا، داستان یک دزد و پلیس را روایت می‌کند که بعد از چندسال با یکدیگر روبرو می‌شوند ما این‌بار با تغییر صورت یکدیگر.

تغییر چهره

فیلم تغییر چهره به طور روشن و کامل در سینمای ترور جا نمی‌گیرد و بیشتر فیلمی قهرمانی و پلیسی است اما گروه تبهکاران با کار گذاشتن بمبی بزرگ قصد انفجار عظیمی را در سطح شهر دارند. فیلم‌های دیگری مانند بتمن نیز ایده ترور بزرگ را ساختند که همه آنها و دیگر فیلم‌های مشابه آنها نیز پلیس و قهرمانان ملی را برای نجات جان مردم به خط می‌کند.

۵- لینکلن

درباره رئیس جمهور مطرح و تاریخی آمریکا فیلم‌های زیادی ساخته شده است اما فیلم معروف اسپیلبرگ یکی از بهترین‌های آنها است. دنیل دی لوئیس با بازی و شباهت چهره عجیبی که با لینکلن دارد توانست اسکار بهترین بازیگر مرد را از آن خود کند.

نمایی از فیلم لینکلن

اسپیلبرگ در این فیلم چهره‌ای مهربان، انسانی و بسیار شریف از مخالف قانون برده‌داری مطرح کرد. فیلم ماجرای قتل و ترور لینکلن را نمایش داد و عنوان یکی از فیلم‌های سیاسی و ترور هالیوود را برای خود کرد.

این فیلم در دوران اکرانش تضاد سیاسی دو جریان جمهوری‌خواه و دموکرات را بار دیگر تشدید کرد.

۶- مونیخ

اسپیلبرگ نیز فیلم تروری دیگر دارد با نام مونیخ که درباره عملیات شهادت‌طلبانه جمعی از فلسطینی‌ها در المپیک مونیخ است. عملیاتی که در نهایت با موفقیت انجام نشد و منجر به کشته شدن چند ورزشکار اسرائیلی و همینطور چند نفر از گروه سپتامبر سیاه و البته یک افسر آلمانی شد. فلسطینی‌ها قصد داشتند تا با گروگان‌گیری، زندانیان خود را از اسرائیل آزاد کنند.

نمایی از فیلم مونیخ

کارگردان فهرست شیندلر که خود یهودی است با ساخت این فیلم عملیات خشم خدای اسرائیل که جوابی علیه فلسطین بود را نیز به تصویر کشید و فلسطین اشغالی را تحقیر کرد.

بیشتر بخوانید

جلال‌الدین دری: سریال را برای ذوق کردن مدیر بالادستی می‌سازند/ سینمای ما با تحقیق و دانشگاه قهر است

فیلم‌های سیاسی و ترور تنها به این چند اثر خلاصه نمی‌شود و فیلم‌ها وسریال‌های بسیاری نیز وجود دارد که در اینجا آورده نشد. اما این نکته قابل ذکر است که اولاً بخشی از این فیلم‌ها خیالی است و واقعی نیست. ثانیاً ضمن آنکه حقیقت‌های بسیاری که نشان از دست داشتن خود آمریکا در این ترورها دارد مخفی شده است، اصل موضوع ترورها در راستای اختلافات داخلی و جنگ بر سر منافع قدرت‌طلبان و بازیگران عرصه سیاست در کاخ سفید است.  

در حقیقت هالیوود با ساخت فیلم‌های ضدترور بر کرنای تحکیم ملت علیه تروریسم و قدرت نمایی خود علیه آن می‌دمد اما از این واقعیت که خود در تروریسم جهانی خصوصاً در خاورمیانه نقش روشن دارد و محور شرارت در عراق و افغانستان است چشم‌پوشی عامدانه و آن را سانسور می‌کند زیرا به نحوی ریشه ترورهای داخلی خود را می‌خواهد به خاورمیانه و جهان اسلام وصل کند تا بتواند از این طریق حضور خود را در آنجا توجیه کند.  اینگونه حقیقت تروریسم وارونه شده و غیر از مشتی دروغ چیز دیگری تحویل مخاطب داده نمی‌شود. این سناریو خصوصاً در دوران ریاست جمهوری جرج بوش پسر و با حادثه ۱۱ سپتامبر عملیاتی شد اما تا مدت‌ها رسانه‌های آمریکایی از آن دم نزدند تا زمانی که دروغ‌های کاخ سفید علنی شد و سپس برخی از فیلم‌های جریان ضدجنگ مانند «منطقه سبز» کم کم ساخته شدند که البته آنان نیز در مقابل جریان قوی هالیوودی نتوانستند سری در میان سرها درآورند.

حملات ۱۱ سپتامبر

از سوی دیگر، میزان ترورهای تاریخ آمریکا به اندازه ترورهایی که خود در کشور ما کرده است نیست اما سینمای ما چقدر در نمایش و ترسیم تروریسم و شهدای ترور نقش داشته است؟ سینمای ایران در پاسخگویی به مطالبه ما مبنی بر اینکه درباره ده‌ها شهید ترور چه ساخته است چه دارد بگوید؟

از اول انقلاب و حتی قبل از آن ترور شخصیت‌های مهم ملی و سیاسی و فرهنگی ما توسط بیگانگان آغاز شد. چهره‌های مطرح و اصلی انقلاب مانند استاد مطهری و آیت الله مفتح و بهشتی و یارانشان را ترور کردند. در ادامه چهره‌های امنیتی و ضدجاسوسی مانند لاجوردی و در سال‌های بعد افرادی مانند صیاد شیرازی و در سال‌های اخیر دانشمندان هسته‌ای مانند احمدی روشن و رضایی و شهریاری و امروز فخری‌زاده را ترور کردند.

سال گذشته نیز قهرمان ملی ما حاج قاسم سلیمانی توسط شخص رئیس جمهور آمریکا کشته شد و از آن روز هر بار یک نفر مدعی می‌شود که قصد دارد تا درباره این شهید ملی فیلم بسازد آخر سر هم هیچ فیلمی بعد از یک سال ساخته نشده است.

آیا سینمای ایران سوژه کم دارد یا در حال سانسور سوژه است!؟ به نظر می‌رسد که بیشتر از هرچیزی در حال حاضر مهم‌ترین سوژه‌های مهم و تاریخی سینمای ما در حال سانسور است و به جای آن تنها مشکلات اجتماعی است که اهمیت دارد. صحبت‌های الیور استون زمانی که به ایران آمده بود اینجا مانند زنگی در گوش ما صدا می‌کند که گفت چرا از ظرفیت سینما برای بیان تاریخ انقلابتان استفاده نمی‌کنید؟ آقای استون سینمای ما سال‌ها است سینمای بی‌درد و دغدغه‌ای است که تنها روی مشکلات جامعه موج سواری می‌کند و هیچ دعبی برای بیان تاریخ انقلاب و ترور چهره‌های مطرح ما و گفتن حقیقت ندارد.

مزار سردار سلیمانی

بالانشین‌های سینمای ایران که امروز به پول و کسب منفعت فکر می‌کنند، روزگاری دلشان برای سینمای ایران می‌تپید و در آن تیرباران و جنگ نفتکش‌ها می‌ساختند. دست شیطان و روز شیطان را تولید می‌کردند و قهرمان‌های ضدترور در پرده نقره‌ای چشمان تماشاگر را خیره به خود می‌کردند.

اما در این سال‌ها غیر از سه فیلم ماجرای نیمروز، سیانور و لباس شخصی تقریباً فیلم دیگری در بساط نیست و سوژه‌های ترور مهجور و مظلوم روی هم انباشته شده‌اند تا شاید دلی برای آنان بسوزد.
*تسنیم